|
Titaantjes in het theater
03 juni 2004 - De Gelderlander
Huub van der Lubbe van De Dijk is met twee collega's het theater ingedoken. Concordia, zoals het trio zich noemt brengt een programma met liedjes, gedichten en een paar verhaaltjes. "Ik wilde dit heel graag. De Dijk, dat ken ik nu wel."
Natuurlijk, de vergelijking met Nescio's Titaantjes is snel getrokken als je die drie kerels ziet die elke dinsdagavond in een kroeg in de Amsterdamse binnenstad de dichter uithangen.
Bij hen is de wolk van vergeefsheid waarin Bavink en consorten ooit ronddwaalden echter nergens te bekennen. Sterker: de heren van Concordia Huub van der Lubbe, Jan Robijns en Bart de Ruiter zijn op tournee en hebben een boek met verzen uitgebracht en een cd die af en toe zo mooi is dat je er stil van wordt.
Dat had de zanger van De Dijk, die speciaal voor deze theatertournee ("Ik wilde dit heel graag. De Dijk, dat ken ik nu wel") de succesvolle groep een jaartje vrijaf heeft gegeven, al aangekondigd. "Ik denk dat het heel verrassend is."
En inderdaad: prachtige melodieën van Jan Robijns die excelleert op piano, soms neigend naar het chanson, soms een tikje jazz, soms wat steviger, maar nergens rock 'n' roll zoals we die kennen van De Dijk terwijl de teksten onmiskenbaar de signatuur van Van der Lubbe dragen.
Al jaren komen ze eens per week bijeen in een café dicht bij de Amsterdamse Nes; sinds 1998 is het min of meer verplicht een gedicht mee te nemen. "Ik zit bij De Avonden en Music-Hall van de VPRO en daar hebben we gasten die gedichten voorlezen", vertelt Robijns, die onder veel meer in de begeleidingsgroep van Freek de Jonge speelde. "Misschien kunnen wij dat ook wel, dachten we, en toen hebben we besloten in dichtvorm te verhalen over wat we meemaakten."
"In het begin waren dat vooral huiselijke dingen in zeven coupletten", zegt bassist Bart de Ruiter, die 'altijd vrij veel woorden nodig heeft'. "Maar het was wel serieus. Je móest wat meenemen. Er zijn zelfs verhalen bekend van iemand (hij kijkt nadrukkelijk naar Van der Lubbe, WH) "die op de fiets kan dichten en dan te laat komt omdat-ie onderweg nog snel iets moet opschrijven."
"Het is eigenlijk not done met niets te komen", vult Van der Lubbe aan. "Het is ook niet leuk. Maar in het begin waren er natuurlijk wel van die excuusgedichten waarin op rijm werd gezegd: ik heb niks meegemaakt." Op den duur raakten ze uitgekeken op al die dagelijksheden en richtte de aandacht zich meer en meer op 'mooie gedichten', zoals De Ruiter het uitdrukt; bovendien dachten ze, als muzikanten, natuurlijk in liedjes. Over hun fietstochten in Frankrijk, meisjes met sproetjes, over het schrijven van sonnetten of 'mannendingen'. Zo ontstond ongemerkt een klein oeuvre dat van pas kwam toen Van der Lubbe in 1999 een telefoontje kreeg uit Enschede.
"We hadden met De Dijk een sabbatical dat jaar, omdat ik een aantal andere plannetjes wilde botvieren. Ik zou een theatertournee gaan doen, maar ik had helemaal niks. Toen belde opeens de directeur van Concordia in Enschede. Ze hadden een programma voor de Boekenweek met Levi Weemoedt en Hans Dorrestein en die hadden afgezegd. De hele jaarlijkse culturele injectie van Enschede dreigde in het water te storten. Of ik niet wat wist? Ik zei: Ik heb wel wat gedichten en Jan en ik hebben een rijk muzikaal verleden... We kunnen wel een paar liedjes doen. Vier dagen later zaten we in de trein, met gitaar en contrabas. Enschede was gered. Toen we terugreden wisten we dat het zo leuk was geweest dat we het vaker wilden doen."
"Het had wel wat ondeugends", vult De Ruiter aan. "Kijk ons eens, op stap naar een grote mensentheater."
Dat kwajongens van Concordia keken aanvankelijk raar op in de theaters, die ze voordien slechts sporadisch bezochten. De verbazing en ergernis leverden een paar sarcastische gedichten van Van der Lubbe op. Ze staan in zijn bundel Geregeld leven.
"Ach, we hebben moeten wennen aan de mores, die zijn toch anders dan in de rock 'n' roll", licht Van der Lubbe toe. "Met name bij de technici heerst er een soort kantoorsfeer die we niet kenden. Een theater is toch gemaakt om er iets te laten gebeuren, maar soms lijkt alles ze te veel... Ik zal een voorbeeld geven. We stonden eens met De Dijk in een opera, Faust, van Hugo Claus. Daarvoor was een groot draaitoneel gemaakt. Wat gebeurt er tijdens de première? De ketting loopt ervan af, zodat de hele boel stil komt te staan. Twintig theatertechnici zien het gebeuren, doen een stap achteruit en slaan de armen over elkaar. Eentje, een oude roadie van Herman Brood, rent naar voren en begint als een gek aan die ketting te trekken om de boel weer aan de gang te krijgen. Daar heb je het verschil in een notendop."
Er zijn meer verschillen: zo'n theater is een plek waar je 'een ander verhaal kunt brengen'.
Van der Lubbe: "Ik probeer bij De Dijk wel eens wat te zeggen, maar na drie woorden beginnen ze in het publiek al te schreeuwen. Spelen! Muziek! Geen gelul."
Het kleine, intieme van een theater is volgens De Ruiter een van de interessantste kanten van het werken met Concordia. "Het is wat anders dan voor tweeduizend man rock 'n' roll doen op de Dam. Ik val soms half flauw van de zenuwen, want het heeft natuurlijk iets bloots, als je daar zo met je verhalen en gedichten staat. Tegelijk is het ontspannen, je kunt niet door de mand vallen, het is zo eenvoudig dat het bijna niet mis kan gaan."
Concordia is 'niet democratisch'. Hoewel ze gedrieën hun bijdragen leveren, is Van der Lubbe de frontman. "Het gaat om het geheel", zegt De Ruiter. "Ik ken een zanger die af en toe een pauze neemt en dan z'n pianist een paar moppen laat vertellen. Stomvervelend."
Evengoed staat slechts gedeeltelijk vast wat het trio op het podium gaat doen, al nemen de liedjes de voornaamste plek in. "We hebben geen setlist", zegt De Ruiter. "We hebben het boekje met de teksten en we kennen de liedjes. Na tien minuten hoor je wat voor soort publiek het is, geitig, of ontvankelijk. Daar spelen we op in. We hebben zelf heel veel lol, dat merkt het publiek snel genoeg, maar we zijn niet de Mounties. Ook zal het geen show worden waarbij we ons tachtig keer herhalen. Je ziet al ontwikkeling, want in het begin zat Jan achter de piano en hield-ie z'n mond en tegenwoordig zwaait hij iedereen opzij. Dat moet hij ook vooral blijven doen."
Een van de liedjes van het programma is Recht door zee, een tekst van Van der Lubbe, die hij zelf op muziek zette. Gerrit Komrij nam de tekst op in de nieuwe editie van zijn dikke bloemlezing, (met twee andere gedichten). "Dat is super natuurlijk", zegt Van der Lubbe. "Van alle onbelangrijke dingen in het leven, is poëzie het belangrijkst. Natuurlijk doe je het er niet voor, maar in de dikke Komrij staan, hoort tot de aangename dingen. Voor de uitreiking van de bloemlezing heb ik een gedicht gemaakt en voorgelezen, waarvan de laatste regels zijn: 'Niets is zomaar hengel, dobber/ vis en aas, zoals weer blijkt/ want vandaag krijgt deze tobber/ zijn dichtdiploma uitgereikt'.
"Ik heb Gerrit gevraagd of hij het, als voorzitter van het poëziecomité wil ondertekenen en dat heeft hij gedaan. Het hangt nu bij deze jongen op het toilet, in een gouden lijstje."
Geschreven door: Willem Hoogendoorn
| |
Als jij het niet meer weet
